WUR heeft actueel overzicht gemaakt van onderzoek naar vermaatschappelijking van natuur

Overzicht voor verdere kennisontwikkeling

Op verzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is in kaart gebracht welk onderzoek tussen 2014 en 2018 is uitgevoerd naar vermaatschappelijking van natuur. ‘Vermaatschappelijking’ is hierbij geïnterpreteerd als “een beweging waarbij burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties meer initiatief nemen, participeren in, of mede verantwoordelijk zijn om publieke waarden op het gebied van natuur te realiseren”. Het ontbrak aan een goed overzicht over onderzoek op dit gebied en dat overzicht was nodig om tot een systematische aanpak te komen voor verdere kennisontwikkeling op dit onderwerp.

Kennishiaten rondom trends en natuur- en milieueffecten

Een totaalbeeld van maatschappelijke betrokkenheid bij natuur ontbreekt. Wel blijkt uit de studie dat er een breed scala is aan vormen van betrokkenheid van burgers, bedrijven en organisaties. Er zijn veel studies naar de activiteiten van overheden (vooral provincies en het Rijk) en maatschappelijke actoren, zoals bedrijven en burgers die een initiatief nemen. Het blijkt dat de trend van vermaatschappelijking zelf nauwelijks een object van studie is: de wenselijkheid ervan, een algehele conceptualisering, en de effecten op bijvoorbeeld biodiversiteit zijn beperkt onderzocht. Vermaatschappelijking van natuur wordt vaak gepresenteerd als een brede trend. Het blijkt dat er weinig studies zijn die de trend van vermaatschappelijking door de tijd heen volgen. Hierdoor kunnen vermoede trends niet echt goed onderbouwd worden. Het is daarnaast opvallend dat er nauwelijks (veld)ecologisch en experimenteel onderzoek is uitgevoerd waarin de natuur- en milieueffecten van vermaatschappelijking in het veld worden gemeten. Er zijn ook weinig ecologische, psychologische, sociologische en politicologische studies rondom vermaatschappelijking van natuur.

Studie naar twee onderzoeksprogramma’s bij WUR

De studie heeft betrekking gehad op uitgevoerd onderzoek in twee onderzoeksprogramma’s bij Wageningen University Research (WUR): onderzoek dat door het Planbureau voor de Leefomgeving via de WOT Natuur en Milieu bij de WUR is uitgezet, en Beleidsondersteunend Onderzoek (BO) dat door de WUR rechtstreeks voor het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wordt uitgevoerd. Ruim 50 onderzoeken uit de afgelopen vijf jaar bleken relevant te zijn en zijn in de analyse betrokken. Het meeste onderzoek richtte zich op het ontwikkelen van nieuwe inhoudelijke kennis over governance van vermaatschappelijking en betrokkenheid vanuit de maatschappij bij natuur, de rest op methode-ontwikkeling of procesbegeleiding. Er is in de overzichtsstudie gekeken welke kennisvragen zijn opgepakt, wat dit heeft opgeleverd, en welke kennisvragen en richtingen voor vervolgonderzoek resteren.

Het overzicht en de analyse zijn beperkt tot twee onderzoeksprogramma’s. Daarbuiten vindt ook onderzoek plaats naar vermaatschappelijking binnen andere onderzoeksprogramma’s van de WUR en bij andere onderzoeksinstellingen. Een nadere analyse daarvan kan tot aanvullende inzichten leiden.