Amerikaans vuilbroed (AVB)
Amerikaans vuilbroed (AVB) is een bacteriële broedziekte van de honingbij. De ziekte is besmettelijk en erg hardnekkig. Deze bijenziekte kan flinke schade aanrichten bij een uitbraak. Bijenvolken verdacht van AVB dienen daarom geïnspecteerd te worden door daarvoor aangewezen imkers (bijengezondheidscoördinatoren) en een verdenking dient bevestigd te worden door laboratoriumonderzoek om verspreiding te voorkomen.
AVB is een meldingsplichtige ziekte en moet bij een vermoedelijke uitbraak gemeld worden aan de autoriteiten. De overheid heeft geen plicht de ziekte daadwerkelijk te bestrijden; dat is een taak van de bijensector.
Het Nationaal Referentielaboratorium (NRL) bijenziekten van Wageningen University & Research heeft samen met de Nederlandse imkerverenigingen een draaiboek samengesteld. Hierin staat beschreven wat bijenhouders en bijengezondheidscoördinatoren dienen te doen bij een verdenking en welke stappen er daarna ondernomen worden bij een positieve of negatieve laboratoriumuitslag.
Draaiboek voor imkers
Het draaiboek is hieronder te downloaden. Het wordt aanbevolen om de digitale versie te gebruiken, deze wordt up-to-date gehouden door het NRL. Stuur ons een e-mail voor een papieren versie.
Wat is Amerikaans vuilbroed voor ziekte?
In de laatste paar decennia kent Nederland gemiddeld één à twee uitbraken van Amerikaans vuilbroed per jaar. AVB treft alleen de larven in de bijenkast. Volwassen bijen raken door de sporen van deze bacterie niet geïnfecteerd. Bij een besmetting met deze ziekte vertonen de broedramen onregelmatig verspreide, verzegelde broedcellen met gedeeltelijk geperforeerde en/of ingevallen celdeksels. De inhoud van de cellen zijn gevuld met vuilwitte tot bruingele slijmdraden en verspreiden een lijmgeur. Bij een verder gevorderd stadium vormen de aangetaste larven een donkerbruine kleur en zitten vastgeplakt op de bodem van de celwand.
Wat is de oorzaak van AVB?
De veroorzaker van AVB is de bacterie Paenibacillus larvae. De sporen kunnen op verschillende manieren verspreid raken, onder andere door uitwisseling van besmet kastmateriaal en vervlieging en roverij van bijen. De sporen ontkiemen in de darmen van een bijenlarve en de bacterie verspreidt zich via het hemocoel naar andere organen, waardoor uiteindelijk de larve overlijdt. De bacterie zal zich vermeerderen totdat de voedingstoffen verbruikt zijn en zal daarna sporen gaan aanmaken. De sporen zijn erg persistent en kunnen zelfs na vijftig jaar inactiviteit (onder laboratoriumomstandigheden) opnieuw bijenlarven infecteren.
Hoe wordt Amerikaans vuilbroed bestreden?
De bestrijding van een uitbraak wordt uitgevoerd door de bijenhouders zelf in samenwerking met bijengezondheidscoördinatoren. De NVWA houdt hier toezicht op. Om de imkers bij de bestrijding te ondersteunen stelt het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een verplaatsingsverbod voor bijenvolken binnen een straal van 3 kilometer rondom de besmette locatie in. Dit verbod duurt tenminste 30 dagen.