Nieuws

WUR brengt relatie vogelgrieprisico en wateromgeving in kaart

article_published_on_label
23 januari 2024

Onderzoeker José Gonzales van Wageningen Bioveterinary Research (WBVR, onderdeel van Wageningen University & Research) bracht samen met collega’s water- en bosrijke omgevingen van pluimveebedrijven in beeld in relatie tot besmetting met vogelgriep. Met behulp van dit onderzoek werden gebiedskaarten ontwikkeld. “Op deze kaarten wordt aangegeven hoe groot de kans op vogelgriepbesmetting is op basis van de nabijheid van en de hoeveelheid water, bos en bomen in de directe omgeving van pluimveebedrijven”, vertelt Gonzales.

In opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) bracht Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) het vogelgriepbesmettingsrisico in kaart rond pluimveebedrijven op basis van de nabijheid en hoeveelheid water en bos/bomen. José Gonzales en zijn collega’s gebruikten daarvoor de gegevens van de besmette en niet-besmette pluimveebedrijven in de periode 2014-2022. Daarnaast kan de methode ook worden gebruikt voor het inschatten van vogelgriepbesmettingsrisico voor locaties waar nog geen pluimveebedrijf aanwezig is. Dit kan behulpzaam zijn bij het starten van een nieuw pluimveebedrijf of het verplaatsen van bestaande pluimveebedrijven naar een nieuwe locatie.

Uit recent onderzoek van WBVR in Lelystad kwamen verschillende risicofactoren naar voren die van invloed zijn op de kans op besmetting met hoogpathogene aviaire influenza (HPAI) van commercieel pluimvee. Het betreft onder andere (combinaties van) bedrijfstypen en landschapsvariabelen. In diverse beleidstrajecten, zoals het intensiveringsplan preventie vogelgriep en de meekoppelende structurerende keuze dierziekten en zoönosen binnen het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), is aandacht voor deze risicofactoren in relatie tot HPAI-besmettingsrisico.

Water en/of bos/bomen

Belangrijke landschapsvariabelen rondom pluimveebedrijven, die in de tijd niet of nauwelijks veranderen, zijn de nabijheid van en de hoeveelheid water (geassocieerd met een verhoogd risico), en de nabijheid van en oppervlakte aan bos/bomen (geassocieerd met een verlaagd risico). Om met deze risicofactoren rekening te kunnen houden, is het noodzakelijk om vast te kunnen stellen wanneer een locatie met een pluimveebedrijf waterrijk en/of bos-/bomenrijk is.

Risicokaarten

Er zijn daarom twee modellen ontwikkeld: een basismodel op basis van alleen wateroppervlak in een straal van 500 m rond een pluimveebedrijf en een model dat wateroppervlak en oppervlak bos en bomen in een straal van 500 m rond een pluimveebedrijf combineert. Het basismodel (alleen water) levert de risicokaart op zoals is weergegeven in figuur 1.

Figuur 1. De mate van HPAI-besmettingsrisico op pluimveebedrijven in relatie tot de hoeveelheid wateroppervlak in een radius van 500 m van een pluimveebedrijf (risico laag (low): wateroppervlak < 3.2 ha; risico middelmatig (moderate): wateroppervlak 3.2 – 4.46 ha; risico verhoogd (fairly high): wateroppervlak 4.46 – 5.42 ha; risico hoog (high): wateroppervlak ≥ 5.42 ha).
Figuur 1. De mate van HPAI-besmettingsrisico op pluimveebedrijven in relatie tot de hoeveelheid wateroppervlak in een radius van 500 m van een pluimveebedrijf (risico laag (low): wateroppervlak < 3.2 ha; risico middelmatig (moderate): wateroppervlak 3.2 – 4.46 ha; risico verhoogd (fairly high): wateroppervlak 4.46 – 5.42 ha; risico hoog (high): wateroppervlak ≥ 5.42 ha).

Het model waarin water en bos en bomen worden gecombineerd, is iets accurater in het aanwijzen van gebieden met een vogelgriepbesmettingsrisico dan het basismodel (zie figuur 2).

Figuur 2. De mate van HPAI-besmettingsrisico op pluimveebedrijven in relatie tot de hoeveelheid wateroppervlak en de hoeveelheid bos/bomen in een radius van 500 m van een pluimveebedrijf (risico laag (low): wateroppervlak < 2.2 ha onafhankelijk van oppervlakte bos/bomen of wateroppervlak 2.2 – 3.2 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen ≥ 0.1 ha; risico middelmatig (moderate): wateroppervlak 2.2 - 3.2 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen < 0.1 ha of wateroppervlak 3.2 – 4.5 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen≥ 0.1 ha; risico verhoogd (fairly high): wateroppervlak 3.2 – 4.5 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen < 0.1 ha of wateroppervlak ≥ 4.5 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen ≥ 0.1 ha; risico hoog: wateroppervlak ≥ 4.5 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen < 0.1 ha).
Figuur 2. De mate van HPAI-besmettingsrisico op pluimveebedrijven in relatie tot de hoeveelheid wateroppervlak en de hoeveelheid bos/bomen in een radius van 500 m van een pluimveebedrijf (risico laag (low): wateroppervlak < 2.2 ha onafhankelijk van oppervlakte bos/bomen of wateroppervlak 2.2 – 3.2 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen ≥ 0.1 ha; risico middelmatig (moderate): wateroppervlak 2.2 - 3.2 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen < 0.1 ha of wateroppervlak 3.2 – 4.5 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen≥ 0.1 ha; risico verhoogd (fairly high): wateroppervlak 3.2 – 4.5 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen < 0.1 ha of wateroppervlak ≥ 4.5 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen ≥ 0.1 ha; risico hoog: wateroppervlak ≥ 4.5 ha in combinatie met oppervlakte bos/bomen < 0.1 ha).

De door WBVR gemaakte risicokaarten kunnen worden gebruikt voor de verdere uitwerking van beleid en regelgeving om het risico op uitbraken van HPAI in de pluimveehouderij te verkleinen. Ook kan de definiëring van water- en bomen/bosrijke omgevingen gebruikt worden bij de vorming van integrale gebiedsplannen en besluitvormingsprocessen binnen het NPLG.