Nieuws
Speuren naar de geschiedenis van tropische bossen
Tropische bossen blijken lang niet zulke stabiele systemen te zijn als altijd wordt aangenomen. Zij werden in het verleden regelmatig getroffen door grote verstoringen. Dat blijkt uit jaarringanalyses waarmee promovendus Mart Vlam van Wageningen Universiteit ‘forensisch bosecologisch onderzoek’ deed.
Hoewel tropische bossen slechts 7% van het landoppervlak op aarde bedekken, herbergen ze ongeveer de helft van alle soorten op aarde. Daarnaast spelen tropische bossen een cruciale rol in de wereldwijde koolstofcyclus door 25% van alle koolstof in terrestrische ecosystemen op te slaan. Historisch werden tropische bossen gezien als relatief stabiele en onverstoorde systemen, voornamelijk gedreven door dynamiek op het niveau van de sterfte van een enkele boom.
Mart Vlam laat in zijn promotie-onderzoek echter zien dat deze bossen regelmatig worden getroffen door heftige verstoringen, zoals orkanen of droogtes, waarbij hele stukken bos worden platgelegd. “Ik heb hiervoor aanwijzingen gevonden in jaarringonderzoek in drie tropische bosgebieden in Bolivia, Kameroen en Thailand. Om verstoringen die in het verleden plaatsvonden te reconstrueren heb ik gebruik gemaakt van ‘forensische bosecologie’, een analyse die zowel de leeftijdsopbouw als de ruimtelijke verspreiding van de bomen combineert. Ik heb allerlei mogelijke aanwijzingen gebruikt, zoals boomleeftijden en levenslange groeisnelheden van bomen, om de historische opstandsdynamiek van die bossen te reconstrueren. Zo heb ik ook gekeken naar het optreden van ‘groeispurten’ in jaarringseries als indicator voor historische openingen in het kronendak. Hieruit blijkt dat alle drie de bossen kenmerken vertonen van heftige verstoringen die in het verleden plaatsvonden. Het proces van herstel na zulke verstoringen verklaart mogelijk recent gerapporteerde waarnemingen over toegenomen boomgroei en biomassa van tropische bossen in langlopende bosonderzoeken.”
De resultaten van het onderzoek van Mart Vlam zijn in tegenspraak met de heersende opvatting dat een toename van de biomassa van bossen het gevolg is van toegenomen fotosynthese door gestegen CO2-concentraties in de atmosfeer. Als één beeld duidelijk wordt, dan is het dat tropische bossen dynamische systemen zijn. De dynamiek van tropische bossen wordt niet alleen gestuurd door kleine verstoringen die worden veroorzaakt door de sterfte van een enkele boom, maar ook door verstoringen op een veel grotere ruimtelijke schaal. Deze grootschalige processen leiden tot veranderingen in de structuur van bossen, ook op lange termijn. “De belangrijkere rol van deze historische verstoringen betekent mogelijk dat het compenserende effect van tropische bossen op de opwarming van de aarde kleiner is dan eerder gedacht,” denkt Mart.