Inaugurele redes van Sanne Kruikemeier en Rens Vliegenthart: ‘Sociale media kunnen ook depolariserend werken’

Het duo Kruikemeier en Vliegenthart liet de Universiteit van Amsterdam achter zich en heeft een nieuwe uitdaging: een impuls geven aan het onderzoek in Wageningen naar communicatieprocessen rond belangrijke maatschappelijke thema’s. Vliegenthart doet dat als leerstoelhouder Strategische Communicatie en Kruikemeier voor diezelfde groep als hoogleraar Digitale Media en Samenleving. De leerstoelgroep richt zich op de rol die de (digitale) media spelen in opinie- en beleidsvorming, en in gedragsverandering op belangrijke maatschappelijke thema’s zoals duurzaamheid, gezondheid en milieu.

Polarisatie

“Media zijn niet meer weg te denken: we scrollen uren per dag door apps op onze telefoons,” zegt Kruikemeier. “Media hebben dan ook invloed op welke onderwerpen wij belangrijk vinden en hoe we politiek actief zijn. Op dit moment worden op sociale media bijvoorbeeld voortdurend meningen geuit over klimaatverandering. Wij onderzoeken of dat polarisatie in de hand werkt en welke invloed dit heeft op de samenleving.” Vliegenthart vult aan: “Mensen ervaren polarisatie in het debat. Maar de ervaren polarisatie is hoger dan de werkelijke tegenstellingen. Uit ons onderzoek blijkt dat een kleine groep mensen echt radicaliseert en zich afzet tegen de overheid. We proberen precies in kaart te brengen op welke manier mensen inhoudelijk van elkaar verschillen, maar ook de mate waarin zij negatieve meningen hebben over andersdenkenden.”

Duurzaamheidscommunicatie

Bij het werk vullen de onderzoekers elkaar goed aan. Vliegenthart: “Het was voor ons heel logisch om de stap richting de WUR samen te zetten. De expertise van Sanne ligt meer op het vlak van sociale media. Mijn expertise wat meer bij traditionele media. Beiden spelen, vaak in interactie, een enorm belangrijke rol in opinievorming en gedrag van mensen. Hoe de grote hoeveelheid informatie, die mensen dagelijks tegenkomen, effect heeft is een fascinerende vraag.” Kruikemeier vult aan: “Daarnaast hebben we een hele groep collega’s om ons heen waarmee we inhoudelijk verder bouwen aan deze leerstoelgroep. Collega-onderzoekers van andere disciplines gaan graag de samenwerking aan. Zij willen weten hoe zij communicatie kunnen inzetten, bijvoorbeeld om mensen te bewegen bewuster met hun kledinggebruik om te gaan. Duurzaamheidscommunicatie is naast polarisatie één van onze onderzoeksthema’s.”

“De thema’s waar we onderzoek naar doen zijn urgent,” gaat Vliegenthart verder. “Ons werk gaat echt ergens over. Denk aan de beeldvorming rond de landbouw en de stikstofuitstoot. Die bepaalt mede de besluitvorming in de politiek. Dat maakt ons werk zo boeiend.” Kruikemeier: “Inderdaad, we hebben genoeg te doen in de toekomst. Zeker ook als het gaat over hoe je sociale media kunt inzetten om juist wel inhoudelijke discussies te voeren. Je zou bijvoorbeeld moderatie kunnen inzetten om je sociale media zo in te richten dat discussies beschaafd blijven.”

Kader: Wetenschapscommunicatie

Een ander thema waar de leerstoelgroep Strategische Communicatie zich op richt is wetenschapscommunicatie. Het gaat over de rol van experts in publieke debatten en vertrouwen in de wetenschap. Kruikemeier: “Wij onderzoeken de manier waarop wetenschappelijke kennis wordt gecommuniceerd in traditionele en sociale media en hoe dit wordt overgenomen door burgers en de politiek. Bijvoorbeeld welke wetenschappelijke kennis wordt wel opgepikt en welke niet. En wanneer leiden ze wel en wanneer minder tot discussies.”