Nieuws

Toename van wereldwijde homogeniteit in voedselconsumptie vormt ernstige bedreiging voor menselijke gezondheid en voedselzekerheid

Published on
6 maart 2014

De wereldwijde verspreiding van een standaard voedingspatroon zorgt voor meer voedsel op de tafel, maar gaat ook ten koste van de teelt en consumptie van veel plaatselijke gewassen. Daarmee zorgt deze wereldwijde uniformiteit voor een hoger risico van voedselcrises. Dit is de conclusie van een uitgebreid onderzoek naar de wereldwijde voedselvoorziening, dat is gepubliceerd door Colin Khoury, PhD-kandidaat aan de Wageningen University en wetenschapper aan het International Center for Tropical Agriculture (CIAT) van CGIAR in Colombia. Het voedingspatroon van mensen is de laatste vijf decennia overal ter wereld met gemiddeld 36 procent minder gevarieerd geworden. Deze trend lijkt niet te keren en dat heeft grote consequenties voor de menselijke voeding en de wereldwijde voedselzekerheid.

Meer calorieën, eiwitten en vetten

“Mensen consumeren tegenwoordig meer calorieën, eiwitten en vetten en ze kiezen voor hun maaltijden steeds vaker producten uit een korte lijst met belangrijke voedingsgewassen, zoals tarwe, maïs en soja, en combineren deze producten met vlees en zuivelproducten”, aldus hoofdauteur Colin Khoury. “Deze voedingsmiddelen zijn van cruciaal belang om de honger in de wereld te bestrijden. Maar wanneer we afhankelijk worden van een wereldwijd voedingspatroon van een dergelijke beperkte diversiteit, zijn we genoodzaakt de voedingswaarde van de belangrijkste gewassen te verhogen, omdat de consumptie van andere voedingsrijke granen en groenten afneemt.”

Het nieuwe onderzoek, dat is gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS), suggereert dat de groeiende consumptie van een beperkt aantal nieuwe gewassen ook een wereldwijde toename van obesitas, hartziekten en diabetes kan bespoedigen. Colin Khoury, die tijdens zijn PhD-onderzoek wordt begeleid door Paul Struik, hoogleraar Gewasfysiologie aan de Wageningen University: “Deze aandoeningen worden sterk beïnvloed door een veranderd voedingspatroon en zijn uitgegroeid tot een groot gezondheidsprobleem, zelfs in landen waarin voedsel nog altijd beperkt beschikbaar is.” Uit het onderzoek blijkt dat er dringend actie moet worden ondernomen om consumenten beter te informeren over voedingsgerelateerde ziekten en gezondere, meer gevarieerde voedingsalternatieven te promoten.

Bedreiging voor de voedselzekerheid

“Een ander gevaar van een homogener wereldwijd voedselaanbod is dat de landbouw hierdoor kwetsbaarder wordt voor grote bedreigingen als droogte, insectenplagen en gewasziekten, die in veel delen van de wereld door klimaatverandering almaar erger zullen worden”, aldus Luigi Guarino, coauteur van het onderzoek en senior wetenschapper bij de Global Crop Diversity Trust, die zijn hoofdkantoor in Duitsland heeft. “Naarmate de wereldbevolking verder groeit en de druk op ons wereldwijde voedselsysteem toeneemt, groeit ook onze afhankelijkheid van de wereldwijde gewassen en productiesystemen die ons voeden. Als er een probleem ontstaat met een van deze gewassen, zal de prijs die we hiervoor betalen erg hoog zijn.”

De veranderingen in ons voedingspatroon die in het onderzoek worden beschreven, worden aangejaagd door sterke maatschappelijke en economische krachten. Stijgende inkomens in ontwikkelingslanden hebben er bijvoorbeeld voor gezorgd dat meer consumenten grotere hoeveelheden dierlijke producten, olie en suiker in hun voedingspatroon opnemen. De verstedelijking in deze landen heeft bovendien geleid tot een hogere consumptie van bewerkt voedsel en fastfood. Deze trends worden verder in de hand gewerkt door daarmee samenhangende ontwikkelingen, waaronder vrije handel, een efficiënter goederentransport, multinationale voedingsindustrieën en standaardisatie van de voedselzekerheid.

Bescherming van de voedselvoorziening

Internationale agentschappen hebben er de laatste jaren bij het grote publiek op gehamerd dat er in 2050 voedsel voor meer dan negen miljard mensen moet worden geproduceerd. Khoury: “Maar net zo belangrijk is de boodschap dat we een meer divers wereldwijd voedselsysteem nodig hebben. Want dat is de beste manier om niet alleen honger, ondervoeding en overvoeding te bestrijden, maar ook om de wereldwijde voedselvoorziening te beschermen tegen de effecten van de wereldwijde klimaatverandering en andere externe bedreigingen, zoals plagen en ziekten.”