Vespa velutina
Tjeerd Blacquiêre
Deze wesp keek wat te diep in het glaasje (te weten mijn glaasje met witte wijn) in Minerve in de Languedoc in Frankrijk tijdens mijn herfstvakantie. Ik gaf haar nog een duwtje mee en toen lag ze te spartelen. En was dus makkelijk te pakken, even in een brillenkoker te vervoeren en thuis in het vriesvak koud te maken. Waarna ze in de echt sterke drank mocht: 96% alcohol, deze keer met pepermuntsmaak.
Vespa velutina op klimop
Tijdens onze wandelingen tussen de wijngaarden bleek dat net als in Nederland de bloeiende klimop een populaire foerageerplek is. Maar we zagen geen bijen en zweefvliegen zoals in Nederland, maar alleen hoornaars, zowel de gewone Europese hoornaar (Vespa crabro) als de Aziatische hoornaar (Vespa velutina). Vooral van deze laatste soort heel veel. De Aziatische hoornaar is een stukje kleiner dan de Europese.
Op Malta zag ik Vespa orientalis, de Oosterse hoornaar die veel lijkt op V. velutina, en ook ongeveer even groot is. Deze komt veel voor in het zuiden van Italië en in Griekenland, en lijkt geen probleem voor de bijen te zijn.
Een ‘wilde’ bijenstand in St Germain (terug in de Languedoc), die ik daar al een paar jaar volg in oude kasten van een verlaten imkerij onder een afdak bleek nog steeds bevolkt. We zagen geen V. velutina’s bij de bijenvolken, wel zaten er heel veel kleine wespjes die de lege kasten gebruikten als veilig onderkomen. Of ook ‘in het wild’ de Aziatische hoornaar een bedreiging zou kunnen zijn voor de bijenvolken weet ik niet, feit is dat imkers in de Provence en in Ligurië in Italië de wesp als een serieuze bedreiging zien. Hoe ver de wesp zich naar het noorden (en richting Nederland) kan uitbreiden en handhaven moet ook nog blijken. Ze is in ieder geval veel noordelijker aan het oprukken dan V. orientalis.
Passen onze bijen zich aan?
Peter Neumann vertelde me dat Apis cerana bijen in Yunnan (China) de jagende wespen (ook nog andere soorten) weten te ontwijken, en collectief in en uit de kast snellen om niet gevangen te worden. Ze deden zelfs ‘de wave’ op de vliegplank, wat het jagende hoornaars moeilijk maakt om een individu te grijpen. Hoe dan ook, het meest opmerkelijke verhaal was dat van een imker die elk voorjaar nesten van V velutina, die dan nog heel klein zijn, ging zoeken in het bos, deze lossneed en vervolgens in zijn eigen bijenstal aan de onderkant van het dak of aan een tak hing. In de zomer zag je dan boven de bijenkasten grote wespenvolken hangen (zie de foto) . De wespen vlogen samen met de bijen de bijenstal in en uit. Volgens de imker werden hierdoor de bijenvolken veel sterker en groter. ALS dat zo is, hoe zou dat dan komen? Misschien doordat de wespen de eventueel zieke bijen vangen en daardoor de volken gezonder zijn? Of doordat andere belagers niet meer in de buurt van de bijenstal durven komen?
Misschien ook een strategie voor ons als de wesp de Benelux bereikt?