Betere productiepraktijken sleutel tot minimaliseren impact plantaardige oliën

In dat rapport beoordelen de auteurs de toekomstige ecologische, economische en sociale gevolgen van de productie, handel en consumptie van plantaardige oliën. Vanuit Wageningen University & Research (WUR) zijn Verina Ingram, Andrea Ismael Diaz, Maja Slingerland, Sinnead O’Keeffe en Douglas Sheil betrokken bij de studie.

Oliegewassen goed voor een derde landbouwgrond

Wereldwijd nemen plantaardigeolie-gewassen meer dan een derde van alle landbouwgrond in beslag en het areaal voor oliegewassen blijft groeien. In 2021 werd 252 miljoen ton olie geproduceerd voor een bevolking van bijna 8,5 miljard mensen. Om de verwachte bevolking van 9,7 miljard mensen in 2050 te voeden (ervan uitgaande dat er niet nog meer olie wordt gebruikt voor biobrandstof, diervoeder of in de industrie) zal de productie met 14% moeten stijgen tot 288 miljoen ton.

De landuitbreiding die nodig is om aan deze vraag te voldoen, zal de biodiversiteit schaden als ecologisch diverse gebieden worden vervangen door plantages met oliegewassen. De ruimte voor dergelijke veranderingen in landgebruik is het grootst in Afrika en Zuid-Amerika, terwijl ecosystemen in Rusland en Canada ook onder toenemende druk staan.

Douglas Sheil (WUR): ‘De toekomstige productie van oliegewassen heeft enorme implicaties voor het milieu, duurzame ontwikkeling en onze voeding. Als we goede praktijken willen aanmoedigen, moeten we ons richten op de productiepraktijken, niet op het gewas zelf. Informatie is essentieel en er is veel dat we niet weten. Hoewel onderzoek essentieel is, zijn traceerbaarheid en transparantie ook essentieel. Nauwkeurige gegevens over productiemethoden en hun impact zouden helpen om weloverwogen keuzes te maken die het milieu en de mensen ten goede komen. Dit rapport is onze eerste poging om een overzicht te geven van deze gewassen, praktijken, effecten en normen en wat er het beste gedaan kan worden.’

Negatieve gevolgen biodiversiteit

Volgens het rapport Exploring the future of vegetable oils zijn de negatieve gevolgen voor de biodiversiteit nauw verbonden met de productiemethoden, ongeacht het type oliegewas. Bijvoorbeeld, waar en hoe een oliegewas wordt geplant, beheerd, verhandeld en geconsumeerd, maar ook de schaal en het specifieke landschap waarin deze gewassen worden geproduceerd, hebben allemaal invloed op de impact ervan.

Erik Meijaard, hoofdauteur van het rapport en voorzitter van de IUCN Oil Crop Task Force: ‘De productie van plantaardige olie speelt een cruciale rol bij het voeden van een groeiende bevolking, maar heeft ook aanzienlijke gevolgen voor het milieu, de maatschappij en de economie, vooral wanneer het op industriële schaal gebeurt. Deze gevolgen zijn onder andere ontbossing, verlies van soorten en ecosystemen, vervuiling door landbouwchemicaliën en klimaatverandering. Dit neemt toe naarmate de vraag naar plantaardige oliën stijgt. Maar dit rapport laat zien dat, met de juiste investeringen en verbeterde productiemethoden, oliegewassen aanzienlijke mogelijkheden kunnen bieden om het verlies aan biodiversiteit te verminderen en de natuur te herstellen.’

Verhoging productie mogelijk

Volgens de auteurs van het rapport kan de productie echter worden verhoogd terwijl de uitbreiding van akkerland tot een minimum wordt beperkt. Kleine palmboeren halen bijvoorbeeld slechts ongeveer 42% van de potentiële opbrengst en het dichten van deze opbrengstkloof zou de productie op bestaand land kunnen verhogen.

‘Het is duidelijk dat als de huidige landbouwpraktijken doorgaan, we zullen zien dat bossen, savannen en andere ecosystemen met grote biodiversiteit worden omgezet in landbouwgrond. Dit zou aanzienlijke schade kunnen toebrengen aan de wereldwijde biodiversiteit. Omgekeerd, als oliën worden geproduceerd met behulp van verbeterde landbouwmethoden, kunnen de voordelen voor de biodiversiteit, de bestaansmiddelen en het menselijk welzijn enorm zijn,’ aldus Jon Paul Rodriguez, voorzitter van de IUCN Species Survival Commission.

STAR-methode

Om de potentiële voordelen van behoud en herstel in productiegebieden van oliegewassen in te schatten, werd in het rapport de STAR-methode (Species Threat Abatement and Restoration) toegepast op wereldwijde gebieden waar 12 verschillende oliegewassen worden verbouwd. Met de STAR-methode kun je het potentieel van acties op specifieke locaties beoordelen. Zo kan het bijdragen aan het omdraaien van het wereldwijde verlies aan biodiversiteit. Uit de methode blijkt dat deze specifieke locaties een cruciale rol kunnen spelen bij het realiseren van het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework (GBF) - de internationale overeenkomst die landen verplicht om het verlies aan natuur tegen 2030 te stoppen en om te keren.

Beheermaatregelen in deze gebieden zouden het wereldwijde risico van uitsterven met 2% kunnen verminderen, en herstelmaatregelen in olieproductiegebieden zouden de totale wereldwijde bedreiging voor soorten met 5% kunnen verminderen - hoewel deze cijfers per regio verschillen, waarbij sommige gebieden in met name Afrika en Azië een groter potentieel voor natuurherstel vertegenwoordigen.